Đèo Mã Pí Lèng – “Vạn lý trường thành” của Việt Nam
Đèo Mã Pí Lèng (hay đèo Mã Pì Lèng) nối liền Đồng Văn và Mèo Vạc, với 9 khoanh đèo dài 20km, uốn lượn trên lưng chừng núi, cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ. Cung đèo này chính là một đoạn trên tuyến đường “Hạnh Phúc” lừng danh.
Lịch sử đèo Mã Pí Lèng
Trước đây, 4 huyện Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc với 8 vạn dân thuộc 16 dân tộc sống biệt lập với thế giới bên ngoài trong tình trạng đói nghèo và lạc hậu, hệ thống giao thông chỉ là đường mòn, đi lại bằng ngựa và chân người.
Ngày 10/9/1959, tuyến đường mang tên “Hạnh phúc” được khởi công, nối thị xã Hà Giang với 4 huyện vùng cao biên ải. Ngày 9/9/1963, tuyến đường đã vươn đến thị trấn Đồng Văn, được hoàn thành trong muôn vàn gian khổ của hàng ngàn thanh niên xung phong và sự góp sức của hàng ngàn dân công vùng cao.
Đoạn khó khăn nhất của tuyến đường “Hạnh phúc” chỉ còn lại khoảng 20km từ Đồng Văn sang Mèo Vạc, nhưng phải mất thêm gần 2 năm lao động vất vả nữa mới hoàn thành. Đoạn đường này chính là đèo Mã Pí Lèng – tên gọi theo tiếng Quan Hỏa là “sống mũi con ngựa” theo nghĩa đen, còn hiểu rộng ra là sự hiểm trở của dốc cao dựng đứng, tương truyền ngựa cái leo chưa đến đèo đã trụy thai mà chết, ngựa đực chưa vượt qua đèo đã tắt thở.
Để thi công đoạn đèo này, hàng trăm thanh niên xung phong đã được truy điệu sống trước khi thay nhau treo mình trên vách đá để đục từng thớ đá, lỗ mìn, kéo dài con đường thêm từng đoạn ngắn. Chính vì vậy, đoạn đèo Mã Pí Lèng 9 khoanh dài 20km được coi là công trình “Vạn Lý Trường Thành” của Việt Nam.
Ngày 15/6/1965, toàn bộ tuyến đường đã hoàn thành như một kỳ tích, mang đến niềm hạnh phúc cho người dân biên ải, nhưng kèm theo là sự mất mát, 14 thanh niên xung phong đã vĩnh viễn nằm lại trên cao nguyên đá Đồng Văn.
Tuyến đường “Hạnh phúc” với đèo Mã Pí Lèng đạt nhiều kỷ lục nhất trong lịch sử làm đường ở nước ta. Thi công gian khổ nhất, vượt qua vùng núi đá cao nhất, thời gian thi công lâu nhất. Với trên 2 triệu ngày công, đục khoét gần 3 triệu mét khối đá, không có sự hỗ trợ của máy móc, chỉ lao động thủ công với công cụ thô sơ: cuốc, thuổng, búa, xà beng… trong sự quấy nhiễu của thổ phỉ và thiếu thốn mọi mặt về vật chất, nhưng đã thành công vang dội.
Du lịch đèo Mã Pí Lèng
Sau này, với phương tiện máy móc hiện đại, tuyến đường “Hạnh Phúc” nhiều lần được tu sửa mở mang ngày càng to rộng, và cung đèo Mã Pí Lèng hiểm trở đã thành di sản đặc sắc về địa chất, cảnh quan. Từ năm 2009, khu vực Mã Pí Lèng đã được công nhận là di tích danh lam thắng cảnh cấp quốc gia.
Với du khách, đèo Mã Pí Lèng đã trở thành điểm đến không thể bỏ qua trong các tuyến du lịch cao nguyên đá Đồng Văn, bởi cảm giác phiêu diêu và cảnh sắc trên đèo sẽ làm mê mẩn bất kỳ ai có dịp chiêm ngưỡng, khám phá.
Bắt đầu hành trình chinh phục đèo Mã Pí Lèng, từ trung tâm Đồng Văn hướng về Mèo Vạc, du khách sẽ vượt qua những đoạn dốc quanh co ôm lấy những ngọn núi tai mèo kỳ vĩ, ngang qua những triền ngô xanh mướt, những nếp nhà mộc mạc, thi thoảng lại bắt gặp sắc màu thổ cẩm của người Mông nơi biên ải…
Để rồi ngỡ ngàng khi đặt chân tới đỉnh đèo Mã Pí Lèng ở độ cao 2000 mét, nơi có trạm dừng chân cho du khách thỏa thích ngoạn cảnh, và các bia đá ghi lại những dấu mốc trong quá trình xây dựng tuyến đường “Hạnh Phúc”. Đây là một trong những điểm ngắm toàn cảnh vào loại đẹp nhất ở Việt Nam, núi tiếp núi trập trùng ngoạn mục, du khách tưởng như đang đứng giữa lưng trời, “tay chạm mây bay, tóc vờn gió núi”.
Phía dưới đường đèo Mã Pí Lèng còn là hẻm vực thăm thẳm, với dòng sông Nho Quế xanh màu ngọc bích, kéo dài xa tít như kẻ một đường chia hai nửa giang sơn. Nơi đây cũng được mệnh danh là hẻm vực hùng vĩ nhất Đông Nam Á.
Quá khứ gian khổ hào hùng, cảnh sắc ngoạn mục khó mà diễn tả hết bằng lời, chừng đó đủ để Đèo Mã Pí Lèng xứng đáng với ngôi “vua” của các cung đèo ở Việt Nam, hàng năm thu hút lượng lớn du khách đến thưởng ngoạn.