Lùng Khúy – Đệ nhất động trên cao nguyên đá Đồng Văn
Hang Lùng Khúy được mệnh danh là hang đẹp nhất trong các hang động đã được phát hiện ở Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn.
Hang Lùng Khúy nằm cách trung tâm huyện Quản Bạ (Hà Giang) trên 10 km, thuộc thôn Lùng Khúy, xã Quản Bạ. Hang động nằm ở lưng chừng một quả núi, với thời tiết không có sương mù, đứng ở cửa hang có thể quan sát toàn bộ khu vực xã Cán Tỷ (Quản Bạ).
Hang Lùng Khúy dài chừng 1.000m với lòng hang khá rộng – chỗ rộng nhất gần 200m, vòm hang khá cao – nơi cao nhất khoảng 100m; ngoài ra cũng còn nhiều hệ thống nhánh rẽ khác. Đứng ở bên ngoài hang, du khách chỉ nhìn thấy những nhũ đá, cột đá màu vàng sẫm và thô ráp nhưng khi đặt chân vào bên trong, cả một thế giới thạch nhũ hiện ra muôn hình vạn trạng. Có khối đứng riêng lẻ, có khối xếp thành quần thể với những hình thù sinh động gợi liên tưởng đến những cột đá, tòa tháp, đầu sư tử, cây hoa, dòng thác chảy, dòng suối không cạn… Đa phần những khối nhũ có màu vàng kim lấp lánh, số khác lại mang một màu trắng trong lạ mắt…
Trong hang còn có nhiều hố hay vũng chứa nước. Từ trên vòm hang, nhiều thạch nhũ lớn, dài 2 – 3 mét buông xuống những hình thù kỳ dị. Đó đây những giọt nước rỉ xuống tạo thành những âm thanh tí tách vui tai… Càng vào sâu bên trong, nhiều nhũ đá trong suốt có dạng rèm với những sợi nhũ dài từ 1 – 2 mét trông tựa chiếc đàn đá khổng lồ. Người Hà Giang còn nhận ra cả “rừng” Ngọc cẩu (một loại nấm nổi tiếng ở Hà Giang) bằng đá với đầu nhọn chen chúc xếp chồng lên nhau tạo thành một cảnh tượng ngộ nghĩnh trông rất ấn tượng…
Những nhũ đá của hang Lùng Khúy được kiến tạo sau hàng triệu năm. Càng đi sâu vào trong hang thì các nhũ đá có nhiều hình dạng khác nhau, ảo diệu dưới ánh đèn màu. Nhiều nhũ đá với các hình thù kì lạ làm kích thích trí tưởng tượng của du khách. Có những nhũ đá trông giống như cây hoa hay tòa tháp và tất cả đều còn rất nguyên sơ.
Nhiều nhũ đá có hình dạnh khác nhau được sắp xếp rất độc đáo khiến du khách thích thú. Nhiều chỗ nhũ đá có hình răng lược được xếp đều đặn như một chiếc đàn đá khổng lồ. Ở trần hang cũng mọc nhiều nhũ đá hướng xuống dưới, có cảm tưởng như mặt đất đang đảo ngược.
Với nguồn kinh phí đầu tư ban đầu đến 5 tỷ, một số công trình đã được thực hiện như xây dựng cửa động, làm các bậc lên xuống, thiết kế hệ thống ánh sáng, hệ thống cầu bộ hành trong lòng động… Con đường dài 5 km nối trung tâm xã Quản Bạ đến tận chân núi đã được tráng nhựa giúp các loại xe du lịch thuận tiện ra vào. Từ bãi đỗ xe, du khách còn phải men theo con đường dân sinh khá dễ đi dài hơn 1 km vòng theo sườn núi dẫn đến cửa hang. Trên đường đi, du khách sẽ có dịp nhìn thấy những ngôi nhà của bà con dân tộc nằm cheo leo bên sườn núi.
Hang Lùng Khúy là một hang động đẹp đẽ, nguyên sơ và sẽ mang lại giá trị cho du lịch tỉnh Hà Giang trong tương lai. Vì vậy, Lùng Khúy cần được bảo tồn, giữ gìn để trở thành điểm tham quan hấp dẫn du khách.